Kral Sejong döneminde bestelenen saray müziği - Yemillak performansı (“Joy of the People”) 15th century.
Gugak
Gugak, müzik ve dansın birleştiği Kore miraslarından birisidir. Kökeni Kore Yarımadasının tarihi kadar eskidir fakat temelinin atılması 15.yüzyılın başlarında Kral Sejong’un doğuda ilk defa notalı saray müziğini düzenlemesiyle olmuştur. Kral Sejong, jeongganbo adlı nota sistemini yaparak müzikal enstrümanların üretimi ve bakımını yapmış ve ‘Jongmyo Jeryeak(2001 yılında UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miraslar arasında listelenmiştir) ve ‘Yeomillak(insanlarla eğlencenin birliği)’ gibi besteler de yapmıştır. ‘Gugak’ kelimesi ilk defa Joseon Döneminde yabancı müziğin ülkeye girmesiyle Kore’nin benzersiz müziğini ayırt etmek için kullanılmıştır. Gugak, sarayda çalınan müzik, Joseon Dönemi aristokratlarının sevdiği jeongak ve jeongga, halkın dinlemekten hoşlandığı pansori, sanjo gibi halk şarkıları, sarayda krallara sunulan jeongjae, salpuri ve seungmu gibi halk danslarını içermektedir.
Saray müziği ve çalgılı bir müzik olan yeongsanhoesang, gagok, sijo gibi üst sınıftan insanların hoşlandığı müziklere toplu olarak jeongak denilmektedir. Şaman müzikleri, Budist ilahileri(beompae), Budist şarkıları, halk şarkıları(minyo), pansori, folklorik şarkılar(japga) ve sanjo gibi halk içinde dinlenerek günümüze kadar gelen çeşitli tarzdaki müziklere minsogak denilmektedir. Halk müzikleri arasından 2012 yılında UNESCO Somut olmayan Kültürel Miras listesine katılan ‘Arirang’, Kore halkının duygularını en iyi şekilde ifade etmektedir. Miryang, jeongseon, jindo vs. gibi bölgeye göre yüzlerce çeşidi olan Arirang şarkısının sözleri ve melodisi yayılmaya devam etmektedir. Gugak sunulurken çok çeşitli geleneksel enstrümanlar kullanılmaktadır. Gugak enstrümanları piri, daegeum, haegeum, gayageum, geomungo, janggu, buk, pyeongjong ve pyeongyeong vb. gibi 60 enstrümana kadar çıkmakta ve melodiye göre çeşitli kombinasyonlarla kullanılmaktadır. Telli çalgılar olarak gayageum, geomungo, ajaeng, bipa, haegeum vb. ve üflemeli çalgılar olarak daeguem, piri, danso,
taepyeongso vb. bulunmaktadır. Buk, janggu, kkwaenggwari, jing vb. gibi perküsyon çalgıları da en belirgin geleneksel enstrümanlar arasındadır.
Buchaechum (Yelpaze Dansı) Geleneksel kıyafet olan hanbok giyilip yelpazeyle güzel şekiller oluşturularak yapılan geleneksel halk dansı
Halk Dansı
Salpurichum, gutchum, taepyeongmu, hallyangchum gibi çeşitli şekillerdeki halk dansları günümüze kadar gelmiştir. Yelpazeler kullanılarak yapılan buchaechum (yelpaze dansı), kılıç kullanılarak yapılan geommu (kılıç dansı), Budist ritüellerinden türetilen seungmu (keşiş dansı) da bulunmaktadır. Minsokchum dansları içinde, maske takarak aristokratların hayatlarıyla ilgili hiciv yapma içeriğiyle talchum ve iyi bir hasatın dilenerek çiftçilerin beraber oynadıkları nongak dansı en temsili olanlardır. Talchum ya da nongak dansı performansında kkwaenggwari ya da buk gibi enstrümanlar kullanılarak ortamın havası güzelleştirilir.
Kim Jeong-hui(1786~1856)’nin ‘Myeongseon’ adlı eseri (mahlas: Chusa, Joseon, 19.yüzyıl)
Resim ve Kaligrafi
Kore’de resim, Kore tarihiyle birlikte günümüze kadar sürekli bir şekilde değişmiştir. Antik mezar duvarları aracılığıyla Goguryeo, Baekje ve Silla insanlarının çizdiği seçkin resim yeteneklerinin örnekleri görülebilmektedir. Kore’nin tarihsel olarak Çin’den etkilenip bu etkiyi Japonya’ya yaydığı da olmuştur. Özellikle Goryeo Döneminde Budizm bazlı güzel sanatlar, Joseon Döneminde ise edebi tarzdaki resimler popüler olmuştur. Manzara resimleri her dönemde popülaritesini korumuştur. Erik çiçeği, orkide, kasımpatı ve bambunun dahil olduğu sagunja(dört zarif bitki) ve kaplan, geyik, turna gibi hayvanlar Kore resimlerinde önemli malzemeler olmuşlardır.
18. yüzyıldan itibaren kraliyet sarayından çok sıradan insanların hayatını konu alan kültürel manzara resimleri popüler olmuştur. Kim Hong-do, Shin Yun-bok gibi dahi ressamlar kültürel manzara resimlerinde yaz gününde nehir kenarında kadınların bacakları açık bir şekilde sıcak havada serinledikleri görüntüsü gibi alışılmadık içerikleri ifade etmişlerdir. Bağımsız sanatların bir bölümü olarak Koreliler tarafından oldukça sevilen kaligrafi, mürekkeple resimdeki enerjinin ayarlanıp sanatsal olarak çizgilerin çizildiği ve elyazısınn resimle tamamlandığı bir sanattır. Kağıt, fırça, mürekkep ve mürekkep taşını aristokratların ‘munbangsau(çalışmanın dört hazinesi)’ olarak ifade etmesi özelliklerinden birisidir.
Kim Jeong-hui(1786-1856), sadece Kore’de değil, dünya sanat tarihinde de rakipsiz pozisyona sahip olan bir kaligraftır. Modern biri olarak gözükse bile şaşırtacak derecede alışılmadık estetik güzelliklere sahip kaligrafik stiller geliştirmiştir. Bu stiller Kim Jeong-hui’nin mahlası olan ‘Chusa’ adıyla birleştirilerek Chusache (Chusa stili) olarak adlandırılmıştır.
Kore’nin Temsili Ressamlarından Kim Hong-Do(1745-1806)’nun ‘Ssireum’ Resmi Kore’nin geleneksel sporu olan ssireum(Kore güreşi) sahnesinin olduğu bir eserdir. Seyircilerin oturarak güreşi izleme görüntüsünü olduğu gibi taşıyıp gerçek bir ssireum sahnesini hatırlatarak sadece realist duyguyu değil resim içindeki insanların sahip olduğu farklı ifadeler ve görüntüleri de yansıtarak gerçekmiş gibi bir duygu hissettirmektedir
Çömlekçilik
Jeollanam-do, Gangjin’deki Seramik Fırını Sitesi Goryeo Dönemindeki seladonların merkezi olan Jeollanam-do’da yer alan Gangjin ilçesinde, eski zamanlarda seladonu direk yaptıkları gerçek seramik fırınlarının kalıntıları aynı şekillerini korumaktadır.
Kore’nin geleneksel çömlekçiliği genel olarak cheongja(seladon) ve baekja(beyaz porselen) olmak üzerek ikiye ayrılmaktadır. Yeşim yeşili seladonlar Kore çömlekçiliğinin 700-1000 yıl öncesini temsil eden örneklerdir. Özellikle yüzeylerine oyuklar yapılıp beyaz ve siyah toprakla şekil verilerek yapılan işlemeli seladon, dünya çapında benzersiz bir tekniktir. Jeollanam-do’daki Gangjin ve Jeollabuk-do’daki Buan, seladon ocaklarıyla ünlüdür. Baekja, 100-600 yıllık Kore çömlekçiliğini temsil etmektedir. Boyası olmayan sun baekja, üzerine kobaltla mavi resimlerin çizildiği cheonghwa baekja, oksitlenmiş çeliğin kırmızısının kullanıldığı cheolhwa baekja çeşitleri bulunmaktadır. Kobalt, İran’dan ithal edilmiş önemli bir boya çeşididir.
Gyeonggi-do’daki Gwangju şehrinde gwanyo(ülkede doğrudan yönetilen seramik ocağı) bulunmaktaydı. Kore’nin gelişmiş çömlek teknikleri 400 yıl önce Kore’yi istila edip çömlekçileri kaçıran Japonya’da da yayılmıştır. Seladon ve beyaz seramik dışında 500-600 yıl önce popüler olan buncheong (mavimsi-yeşil tonlarındaki kumlu taştan kap) çömlek çeşidi bulunmaktadır. Buncheonglar, Goryeo Dönemindeki gwanyolarda aktif olan çömlekçilerin, hanedanlık yıkılınca seramik ocakları dağıtıldığı için bağımsız bir şekilde yaptıkları çömleklerdir. Seul, Insadong’da bulunan çeşitli sanat galerileri ve antikacılar, açık arttırmalar aracılığıyla resim, kaligrafi eseri, çömlek vb. gibi geleneksel sanat eserlerini geniş ölçüde satmaktadır.
1. Kavun Şeklinde Seladon Şişe (Goryeo, 12. yüzyıl) 2. Şakayık Desenli Seladon Kavanoz (Goryeo, 12. yüzyıl) 3. Lotus Sarmaşığı Desenli Buncheong Şişe (Joseon, 15. yüzyıl) 4. İp Desenli Beyaz Porselen Şişe (Joseon, 16. yüzyıl) (Kaynak: Kore Ulusal Müzesi)
Elbiselerin Saklandığı İki Katlı Sandık Dayanıklı ve pratik olmasının yanı sıra kapak kısımlarının sedefli dekorasyonu artistik değerini artırmaktadır. (Kaynak: Kore Ulusal Halk Müzesi)
Geleneksel El Sanatları
Kore el sanatlarının binlerce yıllık tarih aracılığıyla gerçek hayatta kullanılmış çeşitleri çok fazladır. Ağaç kullanarak elbise dolabı, çekmeceli dolap ve masa gibi çeşitli ev eşyaları yapılmış ve bambu, Japon visteryası, uzun boylu düz saz, Japon tırfılı bitkileriyle temel ihtiyaçlar yapılıp kullanılmıştır. Hanji(dut ağacından üretilen geleneksel Kore kâğıdı) kullanılarak maskeler ya da kuklalar yapılmış ya da hanjiler büküp birbirine bağlanarak dekorasyon amaçlı kullanılmıştır. Lake ağacı kabuğundan alınan özsuyla, mücevher kutusu, kıyafet değiştirme kabini ve dikiş kutusu gibi eşyalar verniklenip güzelliği ve dayanıklılığı artırılmış, boğa boynuzunu kâğıt gibi ince bir şekilde açarak çeşitli şekiller verilmiş ve ürünler üretilmiştir. Su kabakları çeşitli renklerle boyanmış ve dekorasyon olarak kullanılmıştır. İstiridye gibi kabuklu deniz hayvanlarının kabukları da ince bir şekilde işlenerek mobilya dekorasyonu olarak kullanılmıştır. Kadınlar el işlemeleriyle nakışlar ve ilmekler yapmıştır. İğne ve iplikle kumaşa desenler yapmış ve yaptıkları bu oya işlerini de hanbok, paravan ve minderlerin dekorasyonunda kullanmışlardır. İpliklerin bükülerek yapılmasıyla oluşan ilmekler olan çeşitli norigae(kadınlar tarafından giyilen kore geleneksel aksesuarlar)ler yapılmıştır. Oya işleri ve ilmekler dışında, kumaşların çeşitli renklerle boyandığı boyama el sanatları da yaygın bir şekilde kullanılmıştır.
Saç taraklarının koyulduğu kutu
Çeşitli doğal boyalarla boyanmış kumaş
Norigae, nakış, çeşitli ilmeklerle desenlerin yapıldığı aksesuarlar
Dut ağacından yapılan hanji(dak kâğıdı)nin teker teker yapıştırılmasıyla oluşturulan dak kâğıdı bebeği
